chesscuno - satranc analizleri

Tal, Mihail - Botvinnik, Mikhail
World Championship 23th, 04/02/1960
Round 9 [Kasparov]

1.e4 c6 Caro-Kann Botvinnik'in son üç Dünya Şampiyonluğu Maçı'nda ana silahıydı. Bu esnek savunma Smyslov ve Tal'in saldırgan niyetlerini engelleme de gayet başarılı oldu.
2.d4 d5 3.Ac3 dxe4 4.Axe4 Ff5 5.Ag3 Fg6 6.A1e2 Af6 7.h4 h6 8.Af4 Fh7 9.Fc4 e6 10.O-O Fd6 Beyaz'ın gelişimi çok ateşli gözüküyor - h2-h4 sürüşü kısa rokla iyi bir kombinasyon oluşturmaz.
11.Axe6!?

fxe6 12.Fxe6 Vc7

[Sonradan Botvinnik
12...Abd7 13.Ke1 Vc7 yolunu 13.Ah5'i engellemek için önerdi.]

13.Ke1 Abd7 14.Fg8+ Siyah şah merkezde kalmak zorunda.
14...Sf8 15.Fxh7 Kxh7 16.Af5

Tal'in ulaşmak istediği konum buydu. Feda edilen taşa karşılık iki er yeterli olmayabilir ama buna şah sorununu ve h7'deki kalenin konumunu eklerseniz, siyahla oynamanın pratik zorlukları hemen ortaya çıkar. Bu tür yarı doğru fedalar Tal'in 50'lerdeki şaşırtıcı başarılarının önemli nedenlerinden biriydi.Onun sihirli enerjisi ve silerleyen saatin tıklama sesi rakiplerinin kontrolü kaybedip yıkılmalarına neden oluyordu.Botvinnik karşısında ise Tal, kesin hesaplamalarla desteklenen demir karakter kaşısında idi. Botvinnik bu satranç daleverecisi karşısında sapasağlam durabiliyordu.
16...g6!! h erini vererek Botvinnik oyunun karakterini tamamen değiştiriyor.

[Soru: önceden şah çekmek doğru muydu?
16...Fh2+ 17.Sh1 g6 Cevap: 18.Fxh6+ Sg8

(18...Kxh6? 19.Axh6 Vf4 20.g3 belirsizdir.)

19.Ae7+

(19.g3?! Fxg3! (19...gxf5 20.Ff4 Vxf4 21.gxf4 Kxh4 22.Sg2 Sf7 23.Kh1 Kg8+ 24.Sf1 sadece siyah için biraz daha iyidir.) 20.fxg3 gxf5 Siyah kazanır.)

19...Sf7 20.Fg5 Ff4 21.Axg6!

(21.Vd3? Fxg5 22.Vxg6+ Sf8 23.Vxg5 Kxe7 24.Kxe7 Sxe7 25.Vg7+ Sd8 26.Ke1 Vd6 ve siyah kazanır.)

21...Fxg5

(21...Sxg6? 22.Vd3+ Sf7 23.Ke7+!)

22.Ke7+ Sg8 23.Kxh7 Sxh7 24.Vd3! Sg7! 25.Ae7

(25.hxg5? Ag4 kazanır.)

25...Kh8! 26.Vg6+ Sf8 27.Vxg5 Kh5 28.Ag6+ Sg7!

(28...Sf7 29.Ae5+! Axe5 30.Vf4)

29.Af4+ Kxg5 30.Ae6+ Sf7 31.Axc7 Kg4 İyi kazanç şansları ile. Sonuç olarak 16...Fh2+ daha iyiydi ama Botvinnik'in pratik tercihi daha sağduyuludur.]

17.Fxh6+ Sg8 18.Axd6 Vxd6

[18...Kxh6 siyah eri alabilirdi ama bu beyaza saldırı potansiyeli verirdi:
19.Ke6 Kxh4 20.g3! Beyaz suyu bulandırma imkanı bulur. Bu sebepten Botvinnik bu yolka girmiyor.

(20.Vd3 Siyaha güzelce kazanma imkanı verir. l
20...Af8!! 21.Kxf6 Vh7 22.Vb3+ Sh8 etc.)]

19.Fg5 Ke7

Artık beyaz hırslı saldırı planlarını bırakmak zorunda. Bunun yerine çok dikkatli olmalı çünkü oyunortasında siyah fazla taşıyla kuvvetli bir saldırı düzenleyebilir.Üç geçer daha az değerlidir çünkü hiçbiri geçer değildir. Şüphesiz Tal konumundan dolayı mutsuzdu ve oyunun geri kalanını sinirli oynadı.
20.Vd3

[20.Kxe7 Vxe7 21.h5 gxh5

(Merkezileşme hamlesi
21...Ve4 Siyaha belirgin üstünlük verir.
22.h6 (22.hxg6 Vxg6 23.Fe3 Ag4) 22...Vf5)

22.Vxh5 Axh5 23.Fxe7 Beyazın korkacak çok az şeyi var. Berberlik beklenen sonuç.]

20...Sg7 21.Vg3? Yanlış fikir. Tal siyah taşların daha fazla aktifleşmesinin engellemek istiyor. Kae8 tek açık hattı eke geçirirdi. Bununla beraber kötü er yapısıyla oyunsonu umutsuz.

[Doğrusu şuydu:
21.Kxe7+ Vxe7 22.Vb3! Siyahın dikkatini öteki kanada çekiyor.
22...b5

(22...b6 23.Vc4)

(or oder 22...Ab6 23.c4 Kd8 (23...Ve6 24.d5! cxd5 25.c5) 24.Vc3 ve Beyaz konumu tutar.)

23.a4]

21...Kxe1+ 22.Kxe1 Vxg3 23.fxg3 Kf8! Beyaz şahı merkezden uzak tutuyor.
24.c4

[Beyazlar şah kanadındaki erleri hareketlendiremez.
24.Ke7+ Kf7 25.Kxf7+ Sxf7 26.Sf2 Se6 27.Sf3 Sf5]

24...Ag4 25.d5 Blokeyi kaldırmak için umutsuz bir deneme.
25...cxd5 26.cxd5 Adf6 27.d6 Kf7 28.Kc1

[28.Ff4 den sonra er düşer.
28...Kd7]

0-1

Nimzowitsch, Aaron - Capablanca, Jose Raul
St Petersburg preliminary, 1914
[Kasparov]

Aaron Nimzowitsch (1886-1935) 1920'lerdeki satranç anlayışını değiştiren "yeni ekol"ün kurucularından biriydi. Onun devrimsel konumsal fikirleri satrancı daha derin anlamamızı sağladı. Başlarda çağdaşları tarafından ciddiye alınmayan Nimzohint Savunması 1.d4 Af6 2.c4 e6 3.Ac3 Fb4! bugünlerde en çok güvenilen açılışlardan biridir. Nimzowitch'in orjinal fikirleri ve uzun vadeli planları daha zayıf rakipler karşısında ölümcüldü ama dünya şampiyomnları karşşısında da yetersiz kalıyorlardı. Özellikle Capablanca karşısındaki oyunları çok zorluydu. Kübalının doğal yeteneği Nimzowitsch'in karışıklık yaratma çabaları karşısında asla sarsılmıyordu.
1.e4 e5 2.Af3 Ac6 3.Ac3 Af6 4.Fb5 d6 Modern players oyuncular Steinitz Savunması'nı pek beğenmiyorlar. Siyah fazla karşı oyun olmadan sürekli baskı altında kalıyor. Bununla berabere bu sağlam açılış genç Capablanca'nın favorisiydi ve onu açılışta erken kazalardan hep korudu. Capablanca oyunortasına geçince rakibin üstünlüğünü etkisiz hale getireceği ve hatta iyi konuma geçebileceği konusunda kendine güveniyordu.
5.d4 Fd7 6.Fxc6 Fxc6 7.Vd3 Filleri keserek Beyaz Siyahın merkez mücadelesini bırakmasını sağlıyor.
7...exd4 8.Axd4 g6?! Beyazı er kazanmaya davet ediyor. Siyah er karşılığında çok iyi kompansasyon elde eder ama yine de riskli bir karar çünkü Beyaz 9.Fg5 ile basitçe gelişime devam edebilirdi. Ama Nimzowitsch erin cazibesine dayanamıyor.
9.Axc6?!

[9.Fg5 Fg7 10.O-O-O Siyah rahatsızlık verici bir konuma girerdi:
10...h6

(10...O-O? hemen kaybeder:
11.Axc6 bxc6 12.e5! dxe5 13.Vxd8 (13.Vf3 Fritz Ve7 14.Ae4 daha hızlı kazanır.) 13...Kaxd8 14.Kxd8 Kxd8 15.Ae4!)

11.Fh4 O-O 12.f4 Ke8 13.Khe1 artan baskıyla

(13.Axc6 Fritz bxc6 14.e5 dxe5 15.Vxd8 Kexd8 16.Kxd8+ Kxd8 17.fxe5kazanır)]

9...bxc6 10.Va6 Vd7

[10...c5? 11.Vc6+ Ad7 12.Fg5! winning, (RR) e.g. mit Gewinn fuer Weiss
12...Fe7 13.Fxe7 Sxe7 14.Ad5+ Sf8 15.Axc7 Kc8 16.Vxd6+ Sg7 17.Ad5]

11.Vb7 Kc8 12.Vxa7 Fg7 13.O-O O-O

Temiz er fazla ve belirgin tahdit yok. Beyaz başka ne siteyebilir ki? Nimzowitsch'i Capablanca'nın yirminci yüzyılında başın için şaşırtıcı olan derin staretejisini anlayamadığı için suçlayamayız. Bugün ise herhangi kuvvetli bir oyuncu a ve b hattından olan ve e4'e olan baskıyı bilir. Tüm bunlar en azından siyaha kompansasyon vermekte.
14.Va6 Kfe8 15.Vd3 Ve6! 16.f3 Ad7

Şimdi Siyah elini açıyor. At c4'e gidince vezir kanadı savunmasız kalacak.
17.Fd2? Nimzowitsch büyüyen tehlikeyi görmüyor. Şu an güvenlik için taş değiştirmenin gerekli olduğu zamandı:

[17.Ff4 Ae5 18.Fxe5 Fxe5 19.Kab1]

17...Ae5 18.Ve2 Ac4 19.Kab1 Ka8 20.a4?

[20.b3 fazla değiştirmez:
20...Axd2 21.Vxd2 Ka3! ve 22...Ve5. Siyah eri geri alacak ve kuvvetli filini muhafaza edecek.

(21...Ve5? 22.Aa4)]

[20.Fe1 daha iyiydi ama sonrasında da
20...d5! 21.b3 Ad6 22.a4 f5 Siyahın rahat ve aktif bir oyunu var.]

20...Axd2 21.Vxd2 Vc4! 22.Kfd1

[22.Ae2 Kxa4 23.b3 Vc5+ 24.Sh1 Ka2 25.Kbc1]

22...Keb8!

Siyah doğal olarak konumun gururu olan Fili "feda ederek" eri geri almaktan çekiniyor. Şimdi tehdit Kxb2
23.Ve3? Capablanca'nın üstün oyunu rakibi tamamen felce uğrattı.

[23.Vd3 Vc5+ 24.Sh1 Kb4 25.Ae2 direnç şansı verirdi.]

23...Kb4! 24.Vg5 şimdi

[24.Vd3 geçtir: 24...Vc5+ 25.Sh1 Kab8]

24...Fd4+ 25.Sh1 Kab8

Siyahın süper stratejisinin sonucu! Beyazın vezir kanadı çöktü ve büyük malzeme kaybı kaçınılmaz.
26.Kxd4 Vxd4 Kale böyle ürkütücü File değer için gerekli bir bedeldi! Oyunun devamı Capablanca tekniğini gerektirmez.
27.Kd1 Vc4 28.h4 Kxb2 29.Vd2 Vc5 30.Ke1? Vh5! 31.Ka1 Ufak bir şaka:

[31.Vf2 Kxc2!]

31...Vxh4+ 32.Sg1 Vh5 33.a5 Ka8 34.a6 Vc5+ 35.Sh1 Vc4 36.a7 Vc5 37.e5 Vxe5 38.Ka4 Vh5+ 39.Sg1 Vc5+ 40.Sh2 d5! İyi bir oyuncu rakip ne kadar kötü konmda olsa da dikkatlidir.

[40...Kxa7 gereksiz karışıklıklara sokar.
41.Ae4 yine de oyunun sonucunu değiştirmez.
41...Kxc2!

(41...Ve5+ hemen kazanır (Fritz)
42.f4 Ve7 43.Kxa7 Vh4+ 44.Sg1 Kb1+ 45.Vd1 Kxd1#)

42.Vh6

(42.Axc5 Kxd2 43.Kxa7 dxc5 44.Kxc7 Kd6)

42...Ve5+ 43.f4 Kxa4! 44.fxe5 Kxe4]

41.Kh4 Kxa7 42.Ad1 ve Beyaz terk etti. Bu kladar yeter tabii! Zamanının yerleşmiş anlayışının ilerisindeki büyük bir zekanın kendisini sergilediği güzel bir oyun.

0-1

Capablanca, Jose Raul - Bogoljubow, Efim
Moskova, 1925
[Kasparov]

Aslen Rusya doğumlu olan Efim Bogoljubow, Almanya'ya göç etmiş ve 10 seneden fazla dünyanın en iyi 10 oyuncusu arasında yer almıştır. 1929 ve 1934 yılında iki kez Alekhine ile başarızılıkla sonuçlanan Dünya Şampiyonluğu maçlarında oynamıştır. 1925 yılında Moskova'daki turnuva en büyük başarısıdır. Turnuvayı Lasker ve Capablanca'nın önünde kazanmıştır. Başarısının en büyük nedenlerinden de Rus oyuncuları iyi tanıması ve onlara karşı +7, -0, =2 yapmasıdır. Bu oyundan önce Capablanca liderin 2 puan gerisindeydi bu sebepten oyunda normalde almayacağı riskleri almıştır. 1.d4 d5 2.c4 e6 3.Af3 dxc4 4.e4 c5?! Son yıllarda 4...b5 hamlesinin siyaha iyi şanslar verdiği bulunmuştur. 5.Fxc4 Turnuvada daha önce Capablanca 5.d5?! oynadı ama açılıştan birşey elde edemedi. 5...cxd4 6.Axd4 Af6 7.Ac3 Fc5 8.Fe3 Abd7!?
	[8...O-O 9.e5 Ad5 10.Fxd5 exd5 11.O-O Siyah beyazın sürekli bir üstünlük sahibi olduğu bu konuma girmek istemiyor ve rakibini feda yapmaya davet ediyor.]
9.Fxe6!? Tanıklara göre Capablanca bu fedayı tereddütsüz yapmıştır. 9...fxe6 10.Axe6 Va5? Bogoljubow'un hamlesi sağlam hesaba dayanmıyor. Vezirine yer bulmakta zorluk çekiyor.
	[10...Vb6! Beyaz fedasını haklı çıkarabilmek için epey çalışmalı. Oyun sonrası analizde Capablanca eski romantik stilde güzel bir devam yolu önerdi: 11.Axc5 Axc5 12.O-O Vc6 13.Kc1 Acxe4 14.Axe4 Vxe4 15.Ke1 Sf7 16.Kc7+Sg6 17.Fd4 Vf4 18.Kee7 Kd8?
		(18...Kg8 den sonra Beyaz bir şey elde edemez.)
	19.Kxg7+ Sh6 20.Kxh7+! Axh7 21.Kxh7+ Sxh7 22.Vh5+ Sg8 23.Vg6+ Sf8 24.Fc5+ vs.]
11.O-O Fxe3 12.fxe3 Sf7 13.Vb3 Sg6 14.Kf5 Vb6
	[14...Ae5 15.Ad5! sona erdirir. 15...Fxe6
		(15...Axd5 16.Kxe5 Fxe6 17.Kxe6+ Af6 18.e5)
	16.Af4+ Sh6 17.Vxe6 Khe8 18.Kh5#]
15.Af4+ Sh6 16.g4? Bu sinirli hamleden sonra beyazın atağı çöker. Oyundan sonra Capablanca
	[16.Vf7 hamlesinin kazandığını söylemiştir.]
16...g5! Vezir değişimini zorluyor. 17.Vxb6
	[17.Vf7 Kf8]
17...axb6 18.Kd1! Kayıp konumu karıştırmaya yönelik zekice bir hamle. 18...Kg8? Bogoljubow rahat bir şekilde kazanmak istiyor.
	[18...gxf4 19.g5+ Sg7 20.gxf6+ Axf6 21.Kg5+ Sf7 22.exf4 h6 devam yolu Bogoljubov'a harika kazanç şansları verirdi. Bununla beraber Beyazın imkanları tükenmiş değildir.]
19.Afd5 Axg4? Büyük olasılıkla Bogoljubow vezierler tahtada yokken mat olabileceğini düşünmedi ve şahının yanında tehlikeli biçimce çok taş bıraktı. Capablanca ölü atağı hemen diriltiyor.
	[19...Axd5 yolu büyük Capablanca'yı berabere için mücadele etmek zorunda bırakırdı.]
20.Ae7! Kg7 21.Kd6+ Sh5 22.Kf3! Agf6 23.Kh3+ Sg4 24.Kg3+ Sh5 25.Af5 Doğal olarak Beyaz sürekli şah ile berabere yapabilirdi ama Capablanca bir hazine bulabileceğini düşünüyor! 25...Kg6 26.Ae7? 30. hamledeki zaman kontrolüne ulaşmaya çalışırken Capablanca mucizevi bir kazancı kaçırıyor.
	[26.Kh3+!]
26...g4? Zaman sıkışmasındaki Bogoljubow da haklı olarak konum tekrarından kaçmaya çalışıyor. ne var ki yanlış şekilde...
	[26...Ac5!! Konumu tamamöen değiştirirdi.]
27.Axg6 Sxg6
	[27...hxg6 28.e5 Durumu değiştirmezdi.]
28.Kxg4+ Sf7 29.Kf4 Sg7 30.e5 Ae8 31.Ke6 Ac7 32.Ke7+ ve Siyah terk etti.
	[32.Ke7+ Sg6 33.e6 Ac5 34.Kxc7 Axe6 35.Kg4+ Sf5 36.Kcc4 b5 37.Kb4]
1-0

Capablanca, Jose Raul - Bogoljubow, Efim
Moskova, 1925
[Kasparov]

Aslen Rusya doğumlu olan Efim Bogoljubow, Almanya'ya göç etmiş ve 10 seneden fazla dünyanın en iyi 10 oyuncusu arasında yer almıştır. 1929 ve 1934 yılında iki kez Alekhine ile başarızılıkla sonuçlanan Dünya Şampiyonluğu maçlarında oynamıştır. 1925 yılında Moskova'daki turnuva en büyük başarısıdır. Turnuvayı Lasker ve Capablanca'nın önünde kazanmıştır. Başarısının en büyük nedenlerinden de Rus oyuncuları iyi tanıması ve onlara karşı +7, -0, =2 yapmasıdır. Bu oyundan önce Capablanca liderin 2 puan gerisindeydi bu sebepten oyunda normalde almayacağı riskleri almıştır. 1.d4 d5 2.c4 e6 3.Af3 dxc4 4.e4 c5?! Son yıllarda 4...b5 hamlesinin siyaha iyi şanslar verdiği bulunmuştur. 5.Fxc4 Turnuvada daha önce Capablanca 5.d5?! oynadı ama açılıştan birşey elde edemedi. 5...cxd4 6.Axd4 Af6 7.Ac3 Fc5 8.Fe3 Abd7!?
	[8...O-O 9.e5 Ad5 10.Fxd5 exd5 11.O-O Siyah beyazın sürekli bir üstünlük sahibi olduğu bu konuma girmek istemiyor ve rakibini feda yapmaya davet ediyor.]
9.Fxe6!? Tanıklara göre Capablanca bu fedayı tereddütsüz yapmıştır. 9...fxe6 10.Axe6 Va5? Bogoljubow'un hamlesi sağlam hesaba dayanmıyor. Vezirine yer bulmakta zorluk çekiyor.
	[10...Vb6! Beyaz fedasını haklı çıkarabilmek için epey çalışmalı. Oyun sonrası analizde Capablanca eski romantik stilde güzel bir devam yolu önerdi: 11.Axc5 Axc5 12.O-O Vc6 13.Kc1 Acxe4 14.Axe4 Vxe4 15.Ke1 Sf7 16.Kc7+Sg6 17.Fd4 Vf4 18.Kee7 Kd8?
		(18...Kg8 den sonra Beyaz bir şey elde edemez.)
	19.Kxg7+ Sh6 20.Kxh7+! Axh7 21.Kxh7+ Sxh7 22.Vh5+ Sg8 23.Vg6+ Sf8 24.Fc5+ vs.]
11.O-O Fxe3 12.fxe3 Sf7 13.Vb3 Sg6 14.Kf5 Vb6
	[14...Ae5 15.Ad5! sona erdirir. 15...Fxe6
		(15...Axd5 16.Kxe5 Fxe6 17.Kxe6+ Af6 18.e5)
	16.Af4+ Sh6 17.Vxe6 Khe8 18.Kh5#]
15.Af4+ Sh6 16.g4? Bu sinirli hamleden sonra beyazın atağı çöker. Oyundan sonra Capablanca
	[16.Vf7 hamlesinin kazandığını söylemiştir.]
16...g5! Vezir değişimini zorluyor. 17.Vxb6
	[17.Vf7 Kf8]
17...axb6 18.Kd1! Kayıp konumu karıştırmaya yönelik zekice bir hamle. 18...Kg8? Bogoljubow rahat bir şekilde kazanmak istiyor.
	[18...gxf4 19.g5+ Sg7 20.gxf6+ Axf6 21.Kg5+ Sf7 22.exf4 h6 devam yolu Bogoljubov'a harika kazanç şansları verirdi. Bununla beraber Beyazın imkanları tükenmiş değildir.]
19.Afd5 Axg4? Büyük olasılıkla Bogoljubow vezierler tahtada yokken mat olabileceğini düşünmedi ve şahının yanında tehlikeli biçimce çok taş bıraktı. Capablanca ölü atağı hemen diriltiyor.
	[19...Axd5 yolu büyük Capablanca'yı berabere için mücadele etmek zorunda bırakırdı.]
20.Ae7! Kg7 21.Kd6+ Sh5 22.Kf3! Agf6 23.Kh3+ Sg4 24.Kg3+ Sh5 25.Af5 Doğal olarak Beyaz sürekli şah ile berabere yapabilirdi ama Capablanca bir hazine bulabileceğini düşünüyor! 25...Kg6 26.Ae7? 30. hamledeki zaman kontrolüne ulaşmaya çalışırken Capablanca mucizevi bir kazancı kaçırıyor.
	[26.Kh3+!]
26...g4? Zaman sıkışmasındaki Bogoljubow da haklı olarak konum tekrarından kaçmaya çalışıyor. ne var ki yanlış şekilde...
	[26...Ac5!! Konumu tamamöen değiştirirdi.]
27.Axg6 Sxg6
	[27...hxg6 28.e5 Durumu değiştirmezdi.]
28.Kxg4+ Sf7 29.Kf4 Sg7 30.e5 Ae8 31.Ke6 Ac7 32.Ke7+ ve Siyah terk etti.
	[32.Ke7+ Sg6 33.e6 Ac5 34.Kxc7 Axe6 35.Kg4+ Sf5 36.Kcc4 b5 37.Kb4]
1-0